از اخبارى که در علت نامگذارى حضرت
فاطمه(سلاماللهعلیها) به اسامى «فاطمه» و «بتول» وارد شده است مىتوان
استفاده کرد. فاطمه اسمى است که از اسماء حق تبارک و تعالى مشتق گردیده، و
بر عرش و جنت چنین نوشته شده است: «انا الفاطر و هذه فاطمه».
در کتاب ذخائر العقبى مىخوانیم:
«قال رسولالله(صل اللَه علیه و آله و
سلم) لفاطمة: یا فاطمه تدرین لم سمیت فاطمة؟ قال على: یا رسولالله لم سمیت
فاطمة؟ قال: ان الله عز و جل قد فطمها و ذریتها عن النار یوم القیامة.»1
«پیامبر اکرم به فاطمه فرمود: آیا
مىدانى چرا اسم ترا فاطمه نهادهاند؟ على عرض کرد: یا رسولالله خودتان
بفرمایید سبب این تسمیه چیست. پیامبر اکرم فرمود: سبب این است که خداى
تعالى فاطمه و شیعیان او را از آتش روز قیامت منقطع و دور نگه داشته است.»
روایت مذکور را محبالدین طبرى در
ذخائرالعقبى از ابنعساکر نقل کرده است و اضافه مىکند که این حدیث را امام
على بن موسى الرضا(علیهماالسلام) نیز در مسند خود ذکر کرده است. محبالدین
طبرى مىگوید حضرت رضا در کتاب مسندش چنین مىفرماید:
«ان رسولالله صلى الله علیه و آله و سلم قال: ان عز و جل فطم ابنتى فاطمه و ولدها و من احبهم من النار فلذلک سمیت فاطمه.»2
«پیامبر اکرم فرمود: به درستی که
خداى تبارک و تعالى دخترم فاطمه و فرزندانش را و هر کسى را که آنان را دوست
بدارد از آتش منقطع و دور گردانیده است و از این جهت است که او را فاطمه
نامیدهاند.»
علاوه بر دانشمندانى که نامشان برده شد،
جمعى دیگر از علماء نیز این روایت را در کتابهاى خود آوردهاند، از جمله
عبیدى مالکى 3 در عمدة التحقیق این مطلب را ذکر کرده است. 4
قسطلانى که یکى از دانشمندان بزرگ عامه است در مواهب اللدنیه چنین نقل مىکند:
«روى النسائى و الخطیب مرفوعا: (انما سمیت فاطمه لان اللَّه فطمها و محبیها عن النار).5
و (سمیت بتولا لانقطاعها عن نساء زمانها
فضلا و دینا و حسبا. و قیل لانقطاعها عن الدنیا الى اللَّه تبارک و تعالى)
قاله ابن الاثیر».6
«نسائى و خطیب بغدادى از پیامبر روایت
کردهاند که فرمود: (فاطمه به این دلیل فاطمه نامیده شده که خداى تبارک و
تعالى او را و دوستانش را از آتش منقطع و دور گردانیده است)؛ و ابن اثیر
مىگوید: (او را بتول نامیدهاند، زیرا از نظر تدین و فضیلت و اصالت از
تمام زنان عصر خویش جدا و ممتاز بوده است؛ همچنین گفته شده که تسمیهى او
به بتول به این دلیل است: که فاطمه دل از دنیا گسسته و به خداى خویش پیوسته
است)».
هر یک از نامهاى حضرت فاطمه
(سلاماللهعلیها) رمز و سرّى دارد که در اخبار وارد است، چرا فاطمهاش
نامیدهاند؟ چرا او را بتول گفتهاند، و چرا اسمش را عذرا نهادهاند؟
چنانکه گفته شد «فاطمه» و «بتول» در
حقیقت هر دو یک معنى دارند که به فرمایش پیامبر اکرم(صلى الله علیه و آله و
سلم) حاکى از این است که حضرت فاطمه و فرزندش و شیعیان او در روز قیامت از
آتش منقطع و دورند.
خدا ما را نیز از شیعیان فاطمه(سلاماللهعلیها) قرار بدهد. انشاءالله.